Συνάντηση εργασίας για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας στο πλαίσιο του προγράμματος REGINA-MSP
Σήμα κινδύνου εκπέμπει ο Θερμαϊκός Κόλπος, που χαρακτηρίζεται ως «hotspot της κλιματικής κρίσης», με τους επιστήμονες να εκφράζουν την ανησυχία τους για τη σημαντική αύξηση της θερμοκρασίας που καταγράφεται στην επιφάνεια της θάλασσας.
«Όσοι ασχολούμαστε με την κλιματική κρίση γνωρίζουμε ότι σε παγκόσμιο επίπεδο το hotspot της κλιματικής κρίσης, οι περιοχές όπου εμφανίζονται τα πρώτα και έντονα επεισόδια, είναι η Μεσόγειος. Μέσα στη Μεσόγειο το hotspot είναι ο Θερμαϊκός Κόλπος», ανέφερε, μιλώντας στο πλαίσιο ημερίδας για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ο Κωνσταντίνος Κουκάρας, βιολόγος και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΙΝΕΒ/ΕΚΕΤΑ).
«Δεν έχουμε άλλο χρόνο, αν δεν θέλουμε να κλαίμε μπροστά στον Θερμαϊκό Κόλπο», είναι η αυστηρή προειδοποίηση την οποία απηύθυνε ο κ. Κουκάρας, υπογραμμίζοντας ότι με την υφιστάμενη κατάσταση ο Θερμαϊκός θα βιώνει στο μέλλον έντονα οποιοδήποτε επεισόδιο οφείλεται στην κλιματική κρίση. Άλλωστε, όπως υπογράμμισε ο ίδιος, η κλιματική κρίση είναι ήδη παρούσα με φαινόμενα, όπως οι βλεννώδεις μάζες, οι ερυθρές παλίρροιες ή ακόμη και οι μαζικοί θάνατοι υδρόβιων οργανισμών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Κουκάρας, τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα από το 1982 μέχρι το 2023 παρατηρείται αυξητική πορεία της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας στα νερά του Θερμαϊκού. «Μέχρι το 2005 η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια του Θερμαϊκού ήταν 18,2 βαθμοί, ενώ από το 2006 και μετά η θερμοκρασία ανέβηκε στους 19,3 βαθμούς», πρόσθεσε ο ερευνητής.
«Ο χρόνος που είχαμε, για να σκεφτούμε, πέρασε. Είμαστε στον χρόνο κατά τον οποίο πρέπει να λάβουμε μέτρα», υπογράμμισε ο κ. Κουκάρας, προσθέτοντας ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τρεις κρίσιμες παράμετροι. «Πρέπει να συνεργαστούμε, να βάλουμε προτεραιότητες στον θαλάσσιο χωρικό σχεδιασμό και να υπάρξει συντονισμός όλων των μηχανισμών αντίδρασης», σημείωσε.
Αναφερόμενος στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του θαλάσσιου οικοσυστήματος συνολικά του Βορείου Αιγαίου, τα οποία θα πρέπει να συνυπολογιστούν κατά τη διαμόρφωση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, ο κ. Κουκάρας σημείωσε: «Στην ακτογραμμή της περιοχής διαβιούν πάνω από 1,5 εκατ. κάτοικοι, που μάλιστα τη θερινή περίοδο διπλασιάζονται. Πρόκειται για μια περιοχή που περιλαμβάνει κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς και σημαντικές ακτές κολύμβησης και παράλληλα είναι από τα πιο παραγωγικά οικοσυστήματα της ευρύτερης μεσογειακής λεκάνης σε επίπεδο οστρακοκαλλιέργειας και αλιείας. Έχει τρία σημαντικά λιμάνια, αυτά της Θεσσαλονίκης, της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης, αλλά διαθέτει και σημαντικές προστατευόμενες περιοχές και εκβολικά οικοσυστήματα. Αποτελεί, συγχρόνως, την πρώτη είσοδο των υδάτινων μαζών της Μαύρης Θάλασσας. Είναι μια περιοχή που παρουσιάζει έντονες συγκρουσιακές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και εκεί βρίσκεται το κλειδί αναφορικά με τον χωρικό σχεδιασμό».
Κυρίαρχος στόχος η προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων
Η συζήτηση για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας άνοιξε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος REGINA-MSP, στο οποίο συμμετέχει το Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με περιοχή μελέτης την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Χτες και σήμερα φιλοξενείται στη Θεσσαλονίκη με τη συμμετοχή εκπροσώπων από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς -από τους αλιείς μέχρι τους εκπροσώπους των ναυπηγείων και από τους αρχαιολόγους που ασχολούνται με τις ενάλιες αρχαιότητες μέχρι τους ανθρώπους του τουρισμού- η δεύτερη συνάντηση εργασίας του προγράμματος, που οργανώνεται από το ΑΠΘ, τελεί υπό την αιγίδα της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και υλοποιείται σε συνεργασία με το τμήμα Χωρικού Σχεδιασμού της ΠΚΜ.
«Κύριος στόχος είναι να διαμορφώσουμε ένα κοινό όραμα σχετικά με το πώς οραματιζόμαστε το θαλάσσιο περιβάλλον στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας», ανέφερε στον χαιρετισμό της η επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος REGINA-MSP, επίκουρη καθηγήτρια Χωροταξικού Σχεδιασμού του ΑΠΘ Μαριλένα Παπαγεωργίου, υπογραμμίζοντας την αναγκαιότητα να ενισχυθεί ο ρόλος της αυτοδιοίκησης και των περιφερειών στα ζητήματα της θαλάσσιας χωροταξίας.
Όπως σημείωσε η κυρία Παπαγεωργίου, ήδη από την πρώτη συνάντηση εργασίας που είχε πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος είχαν διαπιστωθεί συγκρούσεις αρκετών δραστηριοτήτων και ισχυρές επιπτώσεις από την πλευρά της στεριάς προς τη θάλασσα.
«Ως προς τις θέσεις όπου παρατηρούνται συγκρούσεις και πιέσεις από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις είναι το Δέλτα του Αξιού, η περιοχή με τα ναυπηγεία, ο λιμένας και το αεροδρόμιο, ο κόλπος της Ιερισσού, η Σιθωνία, εκεί όπου αναπτύσσεται η υδατοκαλλιέργεια, και άλλες περιοχές, οι οποίες δηλώθηκαν ως τόποι επιβάρυνσης του θαλάσσιου οικοσυστήματος», παρατήρησε η κυρία Παπαγεωργίου.
Αναφερόμενη στις τομεακές προτεραιότητες αναφορικά με τα θέματα που αφορούν τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, η επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος REGINA-MSP σημείωσε ότι σε κυρίαρχο στόχο αναδείχθηκε η προστασία του περιβάλλοντος και των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. «Οι τρεις κύριοι τομείς που αναδείχθηκαν προς ανάπτυξη στον θαλάσσιο χώρο της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι ο τουρισμός, οι υδατοκαλλιέργειες και η ναυτιλία, δηλαδή οι παραδοσιακές εξειδικεύσεις της περιφέρειας στον θαλάσσιο χώρο», εξήγησε η κυρία Παπαγεωργίου, προσθέτοντας ότι ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο πολιτισμός, μέσα από την ανάδειξη της πολιτικής κληρονομιάς, αναδείχθηκε ως αντίστοιχης αξίας προτεραιότητα για την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με τη ναυτιλία και την υδατοκαλλιέργεια. Αντίθετα, θέματα που σχετίζονται με τη χωροθέτηση ενεργειακών υποδομών και δικτύων καθώς και υπεράκτιων ΑΠΕ καταγράφηκαν ως έσχατες προτεραιότητες.
Κοινό όραμα για τον θαλάσσιο χώρο
Την αναγκαιότητα οι εμπλεκόμενοι φορείς να συνδιαμορφώσουν ένα κοινό όραμα για τον σχεδιασμό του θαλάσσιου χώρου στην Κεντρική Μακεδονία επεσήμανε ο αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Στάθης Αβραμίδης.
«Η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας υποστηρίζει την προαγωγή της έρευνας και της εκπαίδευσης στον τομέα του χωρικού σχεδιασμού. Με τη συμμετοχή μας στο πρόγραμμα εξασφαλίζουμε τη συνεχή ενημέρωση και τη διαρκή επιμόρφωση των στελεχών μας στο επίκαιρο ζήτημα της θαλάσσιας χωροταξίας. Συγχρόνως, προωθούμε τον δημόσιο διάλογο γύρω από την τρέχουσα εθνική προσπάθεια για θεσμοθέτηση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού», σημείωσε ο κ. Αβραμίδης, τονίζοντας την ανάγκη να ενισχυθεί σε ό,τι αφορά τα ζητήματα του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού ο ρόλος της δευτεροβάθμιας αυτοδιοίκησης.
