της Βαρβάρας Ζούκα
Σε τροχιά επανεκκίνησης σχεδόν από μηδενική βάση θέτει η διοίκηση του Στέλιου Αγγελούδη στον δήμο Θεσσαλονίκης το πρότζεκτ ανάπλασης της πλατείας Διοικητηρίου. Οι προσπάθειες που έγιναν όλα τα προηγούμενα χρόνια για την αποκατάσταση και την αξιοποίηση του χώρου οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο, με αποτέλεσμα η υπόθεση της πλατείας Διοικητηρίου να παραμένει μια ανοιχτή πληγή για την πόλη για πάνω από τέσσερις δεκαετίες.
Η αξιοποίηση της πολύπαθης πλατείας Διοικητηρίου αποτέλεσε το κομβικό ζήτημα το οποίο έθεσε ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης στην προ ημερών συνάντησή του με την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Ο στόχος που τέθηκε από την πλευρά του Στέλιου Αγγελούδη είναι να υπάρξει μελετητική ωρίμανση για το θέμα της πλατείας Διοικητηρίου μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, ώστε να μην χαθεί άλλος χρόνος.
Εξάλλου, η ανάπλαση της πλατείας Διοικητηρίου είναι ένα από τα εμβληματικά έργα για τα οποία συμφώνησαν να συνεργαστούν ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης και ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας στην πρώτη συνάντηση που είχαν μετά την εκλογή του Στέλιου Αγγελούδη στον δημαρχιακό θώκο.
Χωρίς αποτέλεσμα η προγραμματική σύμβαση
Η πιο πρόσφατη προσπάθεια, για να ανοίξει ο δρόμος, ώστε να προχωρήσει η ανάπλαση της πλατείας Διοικητηρίου, είχε γίνει τον Νοέμβριο του 2020 με την υπογραφή προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης με αντικείμενο τη «Μελέτη της κατασκευής της πλατείας Διοικητηρίου και των προσβάσεών της με πιθανή κατασκευή Συγκοινωνιακού Πολυτροπικού Κέντρου – Μελέτη αποκατάστασης της Πλατείας Διοικητηρίου με ταυτόχρονη προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου».
Ωστόσο, η συγκεκριμένη προγραμματική σύμβαση κατέστη στην πραγματικότητα ανενεργή, καθώς το μελετητικό αντικείμενο δεν προχώρησε εντός όχι μόνον των αρχικών αλλά και των επικαιροποιημένων χρονοδιαγραμμάτων που είχαν συμφωνηθεί. Με δεδομένο ότι δεν παραδόθηκε στον δήμο Θεσσαλονίκης καμία από τις προβλεπόμενες μελέτες, οι αρμόδιες δημοτικές υπηρεσίες εισηγήθηκαν τη διάλυση της συγκεκριμένης σύμβασης, ώστε πλέον να ξεκινήσει μια νέα διαδικασία για την ανάπλαση της πλατείας Διοικητηρίου.
Η κεντρική ιδέα είναι ότι η πλατεία Διοικητηρίου θα πρέπει να αποκατασταθεί περίπου όπως τη γνώριζε η Θεσσαλονίκη με σεβασμό απέναντι στις αρχαιότητες που βρέθηκαν στον χώρο, αλλά χωρίς το υπόγειο πάρκινγκ που είχε σχεδιαστεί στο παρελθόν, αποτελώντας τον κυριότερο παράγοντα που οδήγησε σε αντιπαραθέσεις και καθυστερήσεις στο έργο.
Σε εκκρεμότητα από το 1987
Οι περιπέτειες για την πλατεία Διοικητηρίου ξεκίνησαν το 1987, με αφορμή την επιλογή του δήμου Θεσσαλονίκης να προχωρήσει στην κατασκευή στο συγκεκριμένο σημείο υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων. Στον χώρο ανακαλύφθηκαν αρχαιότητες, με τη συστηματική ανασκαφική έρευνα να ξεκινά τον Απρίλιο του 1994, έπειτα από δοκιμαστικές τομές και έρευνες το 1990.
Το 2007, επί δημαρχίας Βασίλη Παπαγεωργόπουλου, προχώρησαν οι διαδικασίες για την προκήρυξη διαγωνισμού που αφορούσε την εκπόνηση μελέτης για την ανάπλαση της πλατείας Διοικητηρίου.
Ο σχεδιασμός, τότε, προχωρούσε στη βάση ενός μοντέλου τριπλής αξιοποίησης του χώρου. Συγκεκριμένα, στο κατώτατο επίπεδο της πλατείας Διοικητηρίου είχε προβλεφθεί να δημιουργηθεί ο χώρος προστασίας των αρχαιολογικών ευρημάτων, που θα λειτουργούσε σαν ανοιχτό μουσείο. Στη στάθμη ενδιαμέσως του αρχαιολογικού χώρου και της ανοικτής πλατείας σχεδιαζόταν να λειτουργήσει ένα υπόγειο πάρκινγκ χωρητικότητας περίπου 70 – 100 θέσεων. Στο ανώτερο επίπεδο θα διαμορφωνόταν ένας ελεύθερος χώρος αναψυχής και περιπάτου, που, παρ’ ότι θα ήταν σύγχρονος, σε αρκετά σημεία του θα θύμιζε την παλιά πλατεία Διοικητηρίου.
Με την αλλαγή της διοίκησης στον δήμο Θεσσαλονίκης και την ανάληψη καθηκόντων από τον Γιάννη Μπουτάρη τα σχέδια που είχαν εκπονηθεί επί διοίκησης Παπαγεωργόπουλου για την ανάπλαση της πλατείας Διοικητηρίου μπήκαν στον πάγο, εξαιτίας της πρόβλεψης για τη δημιουργία στον χώρο υπόγειου πάρκινγκ.
Το 2022 σε συνάντηση του Γιάννη Μπουτάρη με τη Λίνα Μενδώνη είχε συμφωνηθεί να εξαιρεθεί η κατασκευή πάρκινγκ από τα σχέδια αξιοποίησης της πλατείας Διοικητηρίου. Σε αυτό το πλαίσιο είχε αποφασιστεί η επικαιροποίηση της προμελέτης του έργου, με τον δήμο Θεσσαλονίκης να θέτει την κατευθυντήρια γραμμή ότι οι μελέτες που θα εκπονούνταν δεν θα πρέπει να περιλαμβάνουν το ενδιάμεσο επίπεδο, που αφορούσε τη διαμόρφωση υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων.
Η πλατεία Διοικητηρίου είναι μία από τις έντεκα πλατείες που σχεδιάστηκαν στην πόλη μετά το 1917 και συνιστά εστιακό σημείο, από το οποίο ξεκινούν ακτινωτά δέκα δρόμοι. Η διαμόρφωση της πλατείας με τη μορφή που είχε έως και την έναρξη του ανασκαφικού έργου ανάγεται στη δεύτερη μεσοπολεμική δεκαετία. Με τη μνημειακή της μορφή η πλατεία Διοικητηρίου εισήγαγε στην πόλη την ιταλική εκδοχή του αρτ ντεκό. Στον χώρο όπου κατασκευάστηκε μέχρι την πυρκαγιά του 1917 υπήρχαν παράγκες και χαμόσπιτα και στη συνέχεια μια χωμάτινη μεγάλη αλάνα. Η απόφαση για τη δημιουργία της πλατείας Διοικητηρίου ελήφθη επί δημαρχίας Χαρίσιου Βαμβακά, το 1931.
(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Πολιτική”, 10-2-2024)
