Σε δέκα βασικούς άξονες, με κορυφαίο αυτόν που αφορά τις αλλαγές στο σύστημα ανάδειξης των δημοτικών και περιφερειακών αρχών, θα κινείται ο νέος αυτοδιοικητικός κώδικας, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος από το βήμα του ετήσιου τακτικού συνεδρίου της ΚΕΔΕ. Ο κ. Λιβάνιος, μάλιστα, έθεσε και έναν σαφή χρονικό ορίζοντα, λέγοντας ότι η επιτροπή που θα αναλάβει την επεξεργασία του νέου κώδικα θα πρέπει να ολοκληρώσει το έργο της μέχρι το τέλος Μαρτίου του 2025.
Πέρα από την πρόταση για εκλογή των αυτοδιοικητικών αρχών σε ένα γύρο, οι υπόλοιπες εννέα παρεμβάσεις αφορούν τα εξής:
1. Χωροταξικό και εσωτερική δομή αυτοδιοίκησης: Καταργούνται οι δημοτικές ενότητες, αλλά δεν αλλάζουν ο αριθμός ή τα όρια των δήμων.
2. Σύστημα διακυβέρνησης: Τοπικά δημοψηφίσματα αποκλειστικά με ηλεκτρονικό τρόπο, υποχρεωτική δημόσια διαβούλευση για τις κανονιστικές πράξεις πριν την εισαγωγή τους στο δημοτικό συμβούλιο, οριοθέτηση του ρόλου και των αρμοδιοτήτων του προέδρου της δημοτικής κοινότητας και του συμβουλίου δημοτικής κοινότητας, ανακατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ δημοτικού συμβουλίου και δημοτικής επιτροπής, απλοποίηση διαδικασιών έκδοσης αποφάσεων δημοτικού συμβουλίου κλπ
3. Καταστατική θέση αιρετών: αναστολή επαγγελματικής ιδιότητας δημάρχου σε δήμους με πληθυσμό άνω των 20.000 κατοίκων, επαναϋπολογισμός της αντιμισθίας των αιρετών, κατάργηση της επιλογής αμοιβής, υποχρεωτική άδεια για το σύνολο της θητείας κλπ
4. Εποπτεία πράξεων ΟΤΑ και νομικών προσώπων: ο έλεγχος θα αφορά τη νομιμότητα και όχι τη σκοπιμότητας και οι αποφάσεις θα εκδίδονται εντός 10 ημερών.
5. Πειθαρχικό αιρετών: για να τεθεί κάποιος αιρετός σε αργία συγκαλείται ειδικό συμβούλιο αποτελούμενο από δύο δικαστές και τον γενικό επόπτη νομιμότητας ΟΤΑ. Προσφυγή επί της απόφασης μπορεί να γίνει μόνο στο ΣτΕ, ενώ ειδικά για δημάρχους και περιφερειάρχες τυχόν αιτήσεις αναστολών εκδικάζονται εντός 30 ημερών
6. Νομικά πρόσωπα ΟΤΑ: αξιολόγηση των μορφών των νομικών προσώπων των δήμων, ώστε να μην υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές
7. Λειτουργία ορεινών και νησιωτικών δήμων: ειδική μέριμνα κυρίως σε ζητήματα ωρίμανσης μελετών και εκτέλεσης έργων
8. Οικονομική διαχείριση: διατήρηση του δημοτικού τέλους για την κάλυψη των ανταποδοτικών υπηρεσιών με επέκταση των κατηγοριών, καθιέρωση τέλους τοπικής ανάπτυξης, κατάργηση του δημοτικού φόρου και του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας, δυνατότητα επέκτασης των ανταποδοτικών υπηρεσιών και σε άλλες υπηρεσίες, όπως το πράσινο και η δημοτική αστυνομία
9. Αρμοδιότητες: ξεκαθάρισμα αρμοδιοτήτων ανά δέσμη πολιτικής, μεταφορά αρμοδιοτήτων με ακριβές χρονοδιάγραμμα υπολογισμού και απόδοσης των απαιτούμενων πόρων και του προσωπικού
