της Βαρβάρας Ζούκα
Σήμα κινδύνου εκπέμπουν οι δήμοι της χώρας, που το τελευταίο διάστημα βρίσκονται αντιμέτωποι με τεράστια οικονομικά προβλήματα. Μπροστά στον κίνδυνο οικονομικής κατάρρευσης δεκάδων δήμων, οι αιρετοί της αυτοδιοίκησης ζητούν την ανάληψη -εδώ και τώρα- πρωτοβουλίας από τον νέο υπουργό Εσωτερικών Θοδωρή Λιβάνιο.
Εκρηκτική κατάσταση στο πεδίο των οικονομικών έχουν δημιουργήσει οι ανάγκες διαχείρισης των διαδοχικών κρίσεων, από την πανδημία μέχρι την αύξηση του ενεργειακού κόστους, σε συνδυασμό με σειρά μέτρων, όπως το τέλος ταφής απορριμμάτων ή η αύξηση των τιμολογίων του ΦοΔΣΑ, που επιβάρυναν τους δημοτικούς προϋπολογισμούς.
Συνθήκες οικονομικής ασφυξίας, εξάλλου, έχουν δημιουργήσει τα πρόσθετα μισθολογικά κόστη αλλά και τα νέα βάρη που προκύπτουν από τη συγχώνευση νομικών προσώπων, κοινωφελών επιχειρήσεων και σχολικών επιτροπών με την παράλληλη πρόβλεψη για μετακύλιση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών τους στους δήμους.
Τριμερής συνάντηση
Για το ζήτημα των οικονομικών αναμένεται να οριστεί τριμερής συνάντηση σε επίπεδο υπουργείου Εσωτερικών, υπουργείου Οικονομικών και Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ).
Ήδη έχει αναλάβει σχετική δέσμευση ο νέος υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος, ο οποίος και έχει δεχθεί αίτημα για την άμεση ανάληψη πρωτοβουλιών τόσο από από τον πρόεδρο της ΚΕΔΕ, δήμαρχο Αμπελοκήπων – Μενεμένης Λάζαρο Κυρίζογλου, όσο και από τον πρόεδρο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων (ΠΕΔ) Κεντρικής Μακεδονίας, δήμαρχο Πυλαίας – Χορτιάτη Ιγνάτιο Καϊτεζίδη.
“Πρέπει άμεσα να γίνει συνάντηση μεταξύ ΥΠΟΙΚ, ΥΠΕΣ και ΚΕΔΕ, για να δοθεί έκτακτη και προσωρινή λύση στη δυσχερή οικονομική κατάσταση των δήμων με την εκταμίευση μέχρι το τέλος του 2024 τριών έκτακτων μηνιαίων επιχορηγήσεων ύψους 140 εκατ. ευρώ εκάστη”, είναι η πρόταση την οποία διατυπώνει ο Λάζαρος Κυρίζογλου.
Κόκκινοι δήμοι
Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ σημειώνει ότι αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός των δήμων που παίρνουν προκαταβολές από την τακτική τους επιχορήγηση, για να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες λειτουργικές δαπάνες.
Για μπαράζ οικονομικών επιθέσεων σε βάρος της αυτοδιοίκησης μιλά ο Ιγνάτιος Καϊτεζίδης, ο οποίος αναφερόμενος στην περίπτωση του δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη υπογραμμίζει ότι επιβαρύνθηκε με ποσά που αγγίζουν τα έξι εκατ. ευρώ.
Τον κίνδυνο να δημιουργηθεί μια νέα γενικά χρεοκοπημένων δήμων υπογραμμίζει από την πλευρά του ο δήμαρχος Νεάπολης – Συκεών Σίμος Δανιηλίδης.
Οι προτάσεις της ΚΕΔΕ
Στην τελευταία συνεδρίασή του το διοικητικό συμβούλιο της ΚΕΔΕ κατέθεσε σειρά προτάσεων, για να δοθεί μια λύση στα μείζονα οικονομικά προβλήματα με τα οποία βρίσκονται αντιμέτωποι οι δήμοι. Στο πακέτο των προτάσεων που κατατέθηκαν περιλαμβάνονται και οι εξής:
– Να καταργηθεί το τέλος ταφής και να επιστραφούν οι παρακρατήσεις που γίνονται από τους ΚΑΠ.
– Να καλυφθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό το υπερβάλλον ενεργειακό κόστος των δήμων, των νομικών τους προσώπων και των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης και να χρηματοδοτηθούν, ώστε να αναβαθμίσουν ενεργειακά τις υποδομές τους.
– Να εφαρμοστεί χωρίς παρεκκλίσεις και παρερμηνείες ο Ν.3852/2010 για τις ετήσιες αποδόσεις από τον προϋπολογισμό στους δήμους και να καταργηθούν διατάξεις που έχουν μνημονιακό χαρακτήρα.
– Να ξεκινήσει άμεσα διάλογος για την αποπληρωμή των παρακρατηθέντων και μη αποδοθέντων πόρων.
– Να επιστραφούν στους δήμους τέλη που τους αφαιρέθηκαν.
Έλλειμμα 4,8 δις ευρώ
Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, η χρηματοδότηση που λαμβάνουν οι πρωτοβάθμιοι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης υπολείπεται κατά περίπου 4,8 δις ευρώ αυτής που πραγματικά δικαιούνται.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία που έκανε γνωστά ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι για το 2024 διαμορφώνονται σε 1,74 δις ευρώ, ενώ, εάν αποδίδονταν όσα χρήματα πραγματικά δικαιούνται οι δήμοι της χώρας, η χρηματοδότηση θα έπρεπε να διαμορφώνεται σε 6,5 δις ευρώ. Ο Λάζαρος Κυρίζογλου υπογραμμίζει ότι σημαντικές περικοπές καταγράφονται και στα κονδύλια της ΣΑΤΑ, τα οποία σήμερα διαμορφώνονται σε 140 εκατ. ευρώ από πάνω από 1,1 δις ευρώ το 2009.
Στ. Αγγελούδης: Θίγονται στα ταμειακά διαθέσιμα των δήμων
Στα προβλήματα που δημιουργεί το νέο μέτρο για την είσπραξη του τέλους παρεπιδημούντων και του τέλους επί των ακαθαρίστων εσόδων για λογαριασμό των δήμων μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) αναφέρεται ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης.
“Η εφαρμογή του νέου μέτρου έχει θίξει σημαντικά τα ταμειακά διαθέσιμα του δήμου”, σημειώνει με έμφαση. Όπως εξηγεί ο κ. Αγγελούδης, ενώ η σχετική υπουργική απόφαση ορίζει ότι τα έσοδα από τη διαδικασία αυτή θα πρέπει να αποδίδονται στους δήμους εντός ενός μήνα, μέχρι και το τέλος Ιουνίου στον δήμο Θεσσαλονίκης είχαν αποδοθεί μόνον τα έσοδα που αντιστοιχούν στον Ιανουάριο.
Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης υπογραμμίζει ότι θα πρέπει να υπάρξει άμεση λειτουργία της διαλειτουργικότητας της ΑΑΔΕ, ώστε να ενημερώνονται οι δήμοι για τις δηλώσεις που υποβάλλονται στην πλατφόρμα της ανεξάρτητης αρχής και για τις υπόχρεες επιχειρήσεις.
Στις προτάσεις τις οποίες καταθέτει ο κ. Αγγελούδης για την εξοικονόμηση ανθρώπινων πόρων και την αποτελεσματικότερη λειτουργία των υπηρεσιών περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων η ενσωμάτωση στον ΕΝΦΙΑ του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας, που αποδίδεται από την ΑΑΔΕ στους δήμους.
Αναφερόμενος στις πιέσεις που έχουν δεχτεί τα οικονομικά του δήμου Θεσσαλονίκης, ο κ. Αγγελούδης επισημαίνει ότι στη σημαντική αύξηση των δαπανών που προκλήθηκαν λόγω των διαδοχικών κρίσεων -υγειονομική, ενεργειακή, πληθωριστική- θα πρέπει να προστεθούν παράγοντες, όπως το τέλος ταφής, που μόνο για το 2024 ανέρχεται σε 4,65 εκατ. ευρώ. Πρόσθετες επιβαρύνσεις, εξάλλου, δημιουργούν η αύξηση του μισθολογικού κόστους, οι αναθεωρήσεις τιμών στις συμβάσεις για την προμήθεια υλικών και την εκτέλεση τεχνικών έργων, οι ανεξόφλητες οφειλές των σχολικών επιτροπών, οι απαλλοτριώσεις αλλά ακόμη και η εκπαίδευση και ο εξοπλισμός των νέων δημοτικών αστυνομικών μετά την προκήρυξη για την πρόσληψη 80 υπαλλήλων.
Χρ. Αράπογλου: Ανάγκη για νέα χρηματοδοτικά εργαλεία
Την ανάπτυξη νέων χρηματοδοτικών εργαλείων και προγραμμάτων, τα οποία θα καλύπτουν τις πραγματικές οικονομικές ανάγκες των δήμων κυρίως σε τομείς που δεν χρηματοδοτούνται μέσω του ΕΣΠΑ, θέτει ως αίτημα πρώτης γραμμής η δήμαρχος Καλαμαριάς Χρύσα Αράπογλου. Ενδεικτικά, η κυρία Αράπογλου επισημαίνει ότι η μελετητική ωρίμανση των έργων αποτελεί ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα για τους ΟΤΑ, λόγω και της υποστελέχωσης των τεχνικών υπηρεσιών τους.
Στο πεδίο των οικονομικών και ιδιαίτερα στο κομμάτι των ανταποδοτικών υπηρεσιών η κυρία Αράπογλου υπογραμμίζει ότι την επόμενη χρονιά η κατάσταση θα είναι ακόμη πιο δύσκολη, αφού εκτός από το τέλος ταφής οι δήμοι θα κληθούν να διαχειριστούν και τα ζητήματα που θα προκύψουν από την εφαρμογή του νέου συστήματος ανακύκλωσης.
“Το κράτος για ακόμη μία φορά είναι ασυνεπές στις υποχρεώσεις του και δεν έχει αποδώσει τα εισπραττόμενα τέλη παρεπιδημούντων, στερώντας από τους δήμους πολύτιμους πόρους”, σημειώνει η κυρία Αράπογλου, προσθέτοντας ότι και τα έσοδα από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) -κυρίως σε ό,τι αφορά τους δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος- έχουν μείνει στάσιμα λόγω του νέου τρόπου κατανομής τους.
Λ. Αλεξανδρίδης: Ευνοϊκές ρυθμίσεις χρεών
Ευνοϊκότερες προβλέψεις για τη ρύθμιση οφειλών των πολιτών προς τους δήμους, ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερη εισπραξιμότητα, ζητά ο δήμαρχος Κορδελιού – Ευόσμου Λευτέρης Αλεξανδρίδης, τονίζοντας παράλληλα την ανάγκη να υπάρξει αύξηση της τακτικής επιχορήγησης των δήμων για έργα και επενδυτικές δραστηριότητες. Στις άμεσες προτεραιότητες τις οποίες θέτει ο δήμαρχος Κορδελιού – Ευόσμου περιλαμβάνεται ακόμη η αύξηση των χρηματοδοτήσεων για τις λειτουργικές δαπάνες των σχολείων όπως και για το προσωπικό καθαριότητας στις σχολικές μονάδες.
Ο κ. Αλεξανδρίδης επισημαίνει ότι οι δήμοι θα πρέπει να εξαιρεθούν από το ενιαίο σύστημα κινητικότητας, ώστε να σταματήσει η φυγή προσωπικού, που επιδεινώνει τα ήδη οξυμένα προβλήματα υποστελέχωσης των ΟΤΑ. Αναφερόμενος συγκεκριμένα στην περίπτωση του δήμου Κορδελιού – Ευόσμου, ο δήμαρχος σημειώνει ότι από το 2016 μέχρι και τον Ιούνιο του 2024 έχουν αποχωρήσει 112 άτομα λόγω συνταξιοδότησης, 16 λόγω μετάταξης και 21 λόγω κινητικότητας.
Στ. Αναγνωστόπουλος: Απαίτηση για περισσότερες υπηρεσίες με λιγότερους πόρους
Το βασικό πρόβλημα των δήμων, όπως το περιγράφει ο δήμαρχος Χαλκηδόνας Σταύρος Αναγνωστόπουλος, είναι ότι με λιγότερους πόρους -τόσο ανθρώπινους όσο και χρηματικούς- καλούνται να καλύψουν μεγαλύτερη ζήτηση σε δημοτικές υπηρεσίες, κυρίως στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής αλλά και στην πολιτική προστασία, στην ψηφιακή οργάνωση, στη διαχείριση των αδέσποτων ζώων κ.ά.
“Οι δήμοι θα πρέπει να έχουν θεσμοθετημένα έσοδα για όλες τις μεταφερόμενες αρμοδιότητες και όχι έκτακτες, πενιχρές επιχορηγήσεις. Ακόμη, θα πρέπει να καθιερωθεί ένα υψηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ που διατίθεται στους δήμους”, τονίζει ο δήμαρχος Χαλκηδόνας, προσθέτοντας ότι “αν επιθυμούμε οι δήμοι να έχουν τον ρόλο που τους αξίζει, θα πρέπει να τους δοθεί μεγαλύτερη οικονομική αυτοτέλεια, για να μπορέσουν να λειτουργήσουν αποδοτικότερα και αποτελεσματικότερα”. Ειδικά για τον δήμο Χαλκηδόνας, ο κ. Αναγνωστόπουλος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ο δείκτης οικονομικής ανεξαρτησίας από το 2015 έως το 2024 έχει μειωθεί κατά 7,87%.
(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Πολιτική”, 27-7-2024)
